چرا جراحی اورژانسی در حیوانات خانگی حیاتی است؟
حیوانات خانگی بخشی از خانواده ما هستند و سلامت آن‌ها به اندازه سلامت سایر اعضای خانواده اهمیت دارد. با این حال، برخلاف انسان‌ها، حیوانات قادر به بیان درد و ناراحتی خود نیستند و همین امر تشخیص مشکلات اورژانسی را دشوار می‌کند. برخی از بیماری‌ها و آسیب‌ها نیاز به مداخله فوری دارند و در صورت عدم رسیدگی به‌موقع، می‌توانند جان حیوان را به خطر بیندازند.
تصور کنید سگی که در اثر بلعیدن یک جسم خارجی دچار انسداد روده شده یا گربه‌ای که بر اثر تصادف دچار خونریزی داخلی است؛ در چنین شرایطی، هر لحظه ارزشمند است و جراحی اورژانسی تنها راه نجات این حیوانات خواهد بود. بسیاری از صاحبان حیوانات خانگی تا زمانی که با چنین شرایطی مواجه نشوند، از اهمیت این جراحی‌ها آگاه نیستند. این مقاله با هدف آشنایی بیشتر با جراحی‌های اورژانسی حیوانات ، مواردی که به این نوع جراحی نیاز دارند، روش‌های انجام آن و نقش آن در نجات جان حیوانات خانگی نوشته شده است.
۱. جراحی اورژانسی چیست و چه تفاوتی با جراحی‌های انتخابی دارد؟
جراحی‌های دامپزشکی را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد: جراحی‌های انتخابی و جراحی‌های اورژانسی. جراحی‌های انتخابی، جراحی‌هایی هستند که برای بهبود کیفیت زندگی حیوان انجام می‌شوند اما به تأخیر انداختن آن‌ها تهدیدی جدی برای جان حیوان ایجاد نمی‌کند. نمونه‌هایی از این جراحی‌ها شامل عقیم‌سازی، کشیدن دندان و برخی جراحی‌های زیبایی هستند.
در مقابل، جراحی‌های اورژانسی به شرایطی گفته می‌شود که عدم مداخله سریع می‌تواند به آسیب دائمی یا مرگ حیوان منجر شود. این جراحی‌ها معمولاً در اثر تصادفات، خونریزی‌های شدید، انسداد روده، پارگی اندام‌های داخلی، پیچ‌خوردگی معده و دیگر وضعیت‌های بحرانی انجام می‌شوند. یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های این دو نوع جراحی، فوریت و حساسیت زمانی در جراحی‌های اورژانسی است که نیاز به تصمیم‌گیری سریع و عملکرد فوری دامپزشک دارد.
۲. شایع‌ترین شرایط نیازمند جراحی اورژانسی در حیوانات خانگی :
حیوانات خانگی به دلایل مختلفی ممکن است به جراحی‌های اورژانسی نیاز پیدا کنند. برخی از شایع‌ترین این شرایط شامل موارد زیر است:
الف. انسداد روده :
بلعیدن اجسام خارجی مانند اسباب‌بازی، استخوان یا مواد غیرقابل‌هضم می‌تواند موجب انسداد روده شود. این وضعیت باعث استفراغ، بی‌حالی شدید و درد شکمی شده و در صورت عدم جراحی فوری، می‌تواند منجر به پارگی روده و عفونت کشنده شود.
ب. پیچ‌خوردگی معده (GDV) :
در سگ‌های نژاد بزرگ مانند دوبرمن و ژرمن شپرد، پیچ‌خوردگی معده یک وضعیت اورژانسی است که در آن معده پر از گاز می‌شود و به‌طور ناگهانی می‌چرخد. این وضعیت باعث قطع جریان خون و آسیب جدی به اندام‌ها می‌شود و بدون جراحی فوری، کشنده خواهد بود.
ج. خونریزی داخلی :
حوادثی مانند تصادف، سقوط از ارتفاع یا پارگی طحال می‌توانند موجب خونریزی داخلی شوند. از آنجا که خونریزی داخلی علائم آشکاری ندارد، ممکن است تشخیص آن دشوار باشد. ضعف ناگهانی، لثه‌های رنگ‌پریده و تنفس دشوار از نشانه‌های آن هستند و جراحی اورژانسی برای جلوگیری از مرگ ضروری است.
د. پارگی رحم در حیوانات ماده :
در سگ‌ها و گربه‌های ماده‌ای که دچار عفونت شدید رحم (پیومترا) شده‌اند، در صورت عدم درمان به‌موقع، رحم ممکن است پاره شده و محتویات چرکی آن به داخل حفره شکمی نشت کند که می‌تواند کشنده باشد. جراحی فوری در این موارد حیاتی است.
۳. روند انجام جراحی اورژانسی در حیوانات خانگی :
الف. تشخیص اولیه و ارزیابی شرایط :
در مواقع اضطراری، دامپزشک ابتدا با بررسی علائم حیوان و انجام آزمایشات اولیه مانند تصویربرداری اشعه ایکس، سونوگرافی و آزمایش خون، وضعیت بیمار را ارزیابی می‌کند.
ب. آماده‌سازی حیوان برای جراحی :
پس از تشخیص، حیوان برای جراحی آماده می‌شود. این شامل تزریق داروهای مسکن، آرام‌بخش و آماده‌سازی بیهوشی است. بسته به شرایط حیوان، ممکن است نیاز به انتقال خون یا سرم‌درمانی پیش از جراحی وجود داشته باشد.
ج. انجام جراحی و مراقبت‌های پس از عمل :
جراحی بسته به نوع مشکل ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. پس از عمل، حیوان به بخش مراقبت‌های ویژه منتقل شده و تحت نظارت دامپزشک قرار می‌گیرد. مراقبت‌های پس از عمل شامل مدیریت درد، تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها و پایش علائم حیاتی است.
۴. نقش جراحی اورژانسی در افزایش طول عمر حیوانات خانگی :
مداخله به‌موقع در شرایط اضطراری می‌تواند تفاوت میان زندگی و مرگ حیوان باشد. مطالعات نشان داده است که حیواناتی که در زمان مناسب تحت جراحی اورژانسی قرار می‌گیرند، شانس بقای بالاتری دارند. به‌عنوان مثال، در مورد پیچ‌خوردگی معده، اگر جراحی در شش ساعت نخست انجام شود، میزان نجات حیوان به ۸۰٪ می‌رسد؛ اما تأخیر در جراحی این میزان را به زیر ۳۰٪ کاهش می‌دهد.
نتیجه‌گیری :
جراحی اورژانسی بخش حیاتی از مراقبت‌های دامپزشکی است که می‌تواند باعث نجات حیوانات خانگی در شرایط بحرانی شود. تشخیص سریع، اقدام به‌موقع و آگاهی صاحبان حیوانات از نشانه‌های هشداردهنده می‌تواند شانس موفقیت این جراحی‌ها را افزایش دهد. آگاهی از شرایط اضطراری و آماده بودن برای مواجهه با آن، مسئولیت بزرگی است که هر صاحب حیوان خانگی باید به آن توجه داشته باشد. خیلی ممنون که در مجله دامپزشکی ایران زمین همراه ما بودید .
سوالات پرسرچ کاربران درباره جراحی اورژانسی در حیوانات خانگی
۱. چگونه بفهمیم که حیوان خانگی ما نیاز به جراحی اورژانسی دارد؟
علائمی مانند بی‌حالی شدید، استفراغ مداوم، خونریزی، درد شدید، مشکل در تنفس و بیهوشی ناگهانی از نشانه‌های هشداردهنده هستند. اگر حیوان شما هر یک از این علائم را نشان داد، باید فوراً به دامپزشک مراجعه کنید.
۲. آیا جراحی اورژانسی برای حیوانات خانگی خطرناک است؟
هر جراحی دارای ریسک‌هایی است، اما در شرایط اضطراری، خطر عدم انجام جراحی معمولاً بیشتر از خطرات خود جراحی است. دامپزشکان با استفاده از داروهای بیهوشی ایمن و تجهیزات مدرن، ریسک را تا حد ممکن کاهش می‌دهند.
۳. هزینه جراحی‌های اورژانسی برای حیوانات خانگی چقدر است؟
هزینه جراحی بسته به نوع عمل، میزان پیچیدگی و محل جغرافیایی متفاوت است. در برخی موارد، هزینه می‌تواند بالا باشد، به همین دلیل داشتن بیمه حیوانات خانگی یا پس‌انداز اضطراری توصیه می‌شود.